ქოქო და მიშა

ბებიაჩემი ქოქო 87 წლის არის. ის ყველაზე რომანტიული და სათუთი სულის მქონე ადამიანია, ვისაც ვიცნობ. მიუხედავად ასაკისა, დღემდე მთელ თავისუფალ დროს (დამსახურებული პენსიისა და ისევ და ისევ ზემოხსენებული ასაკის გამო ბოლო დროს მართლაც ბევრი აქვს) წიგნების კითხვაში ატარებს. უყვარს რომანები, არ ბეზრდება მათი მეორედ, მესამედ და მეათედ გადაკითხვა. მანამ სანამ ჩემს გულსა და გონებას ერთადერთ მამაკაცს დავუკავშირებდი, ბევრი გატაცება მქონდა, გატაცებული და აღტაცებული, რომანტიული და ზოგჯერ სასოწარკვეთილიც, ყოველთვის ქოქოს ვუზიარებდი გულის ნადებს. დღემდე ნებისმიერ რომანტიკანარევ ისტორიას გრძნობით უსმენს და ყოველთვის ტირის...ტირის, ფილმების სასიყვარულო სცენებზე, რომანის ეპიზოდებზე...მისი მეუღლე, ჩემი ბაბუა მიშა (წესით-მიხეილი, მაგრამ მისთვის ამ სახელით არასოდეს მიმიმართავს, ამიტომაც მეხამუშება რაღაც) ყველაზე სიმპათიური კაცი იყო, იმ სიმპათიურ მამაკაცებს შორის, წითელ ხალიჩაზე ოსკარებით ხელში რომ დარბიან. ის 1999 წელს გარდაიცვალა, 79 წლის ასაკში. ისე გარდაიცვალა, რომ არასოდეს დაბერებულა, ყოველთვის ენერგიული, საქმიანი, ძალიან სამართლიანი და ამასთან, ძალიან არარომანტიული კაცი იყო. არ უყვარდა თბილად და ტკბილად მოფერება, არც ტკბილი სიტყვა უყვარდა მაინცდამაინც, მაგრამ ამის მიუხედავად, მე მაინც ხშირად ვახერხებდი მის კალთაში აღმოჩენას და სწორედ მაშინ ვგრძნობდი, რომ ვითომ უხეში და ბრაზიანი გარეგნული იერის შიგნით, ის არაჩვულებრივად თბილი და მოსიყვარელე ადამიანი და ჩემი ძალიან ახლო მეგობარი იყო.
რომანტიული ქოქო და ამაყი, მკაცრი მიშა ერთად როგორ შეიყარნენ, ძალიან საინტერესო ისტორიაა. სამამულო ომის შემდეგ მოსკოვში სამუშაოდ წასულ ქირურგ მიხეილს ქოქო 4 წელი ელოდა. ამ ხნის მანძილზე მიხეილის მიერ გაყვითლებულ ფურცლებზე დაწერილი არაერთი წერილი გამხდარა ქოქოს ულამაზესი ნაცრისფერი თვალების აცრემლების მიზეზი. «Целую тебя так, чтоб костачки хрустели...“, წერდა ერთი შეხედვით არაარომანტიული და უხეში მიშა, რომელიც ჩემი აზრით, ყველაზე საოცნებო და არაჩვეულებრივი, კაცი იყო ამ სიტყვის სრული გაგებით. მისი რომანტიზმის პიკი ქოქოსთვის, ძველ გაზეთში გახვეული საჩუქარი გახლდათ. დღემდე სევდანარევი სიცილით იხსენებს გაოცებას, როდესაც ძველი, დაკუჭული გაზეთების ხვეულიდან არაჩვეულებრივი სუნამო აღმოაჩინა. მათი ცხოვრება ყველაზე ნაკლებად იყო რომანტიზმით სავსე, პირიქით, სულ მიკვირდა, ქოქოსნაერ მეოცნებე ქალს, რა ჰქონდა საერთო ბაბუსთან, რომელიც მას ჩემი თანდასწრებით არასოდეს ჩახუტებია, მისთვის არასოდეს უკოცნია....
ბაბუს თავისი სასიყვარულო ისტორიები, რა თქმა უნდა, არასოდეს მოუყოლია ჩემთვის. არა და მისი გარეგნობის მამაკაცი სასიყვარულო გატაცებებისა და თავგადასავლების დეფიციტს ნამდვილად არ განიცდიდა, უბრალოდ არაღირსეულად მიაჩნდა ჩემთან, თავის პირველ შვილიშვილთან ამ თემებზე საუბარი. სამაგიეროდ მიყვებოდა სოფელში გატარებულ ბავშვობაზე, ბავშვურ მაიმუნობებზე, როგორ ჩაუყარა თავის ბიძაშვილს კირი ფერუმარილის ყუთში, იხსენებდა სტუდენტობას, რომელიც მოსკოვში გაატარა სამედიცო ფაკულტეტზე. მიყვებოდა ომის წლებზე.... მახსოვს ბაბუს რეაქცია, როდესაც გაიგო, რომ მშობლებს გერმანულ სკოლაში შევყავდი. მაშინ ეს ფაქტი პირად შეურაცხყოფად მიიღო, იმდენი სიმწარე და უბედურება ჰქონდა ნანახი ფაშისტურ გერმანიაში, რომ მისი თანამედროვე დემოკრატიის არ სჯეროდა. სამაგიეროდ, როგორც იტყვიან ` в мельчайших подробностях~ ვიცი ქოქოს სასიყვარულო ისტორიები, მისი პირველი სიყვარული კოლია...დამავიწყდა მეთქვა, რომ ქოქო და მიშა სოხუმში ცხოვრობდენ, ყველაზე ლამაზ ზღვისპირა ქალაქში, რომელიც არც ნიცას ჰგავდა და არც კანს. ეს იყო სოხუმი – ქალაქი მარადმწვანე პალმებითა და ვარდისფერ–თეთრი ლილიების სურნელით...სამწუხაროა, რომ დღეს სოხუმი ძალიან მახინჯ სიტყვა `ლტოლვილთან~ ასოცირდება, არა და ეს სწორედ ის ქალაქია, რომელსაც ყველაზე მეტად უხდება დღეს ასე პოპულარული სიტყვა `სვეცკი~. დიახ, (მიუხედავად იმისა, რომ თქვენს აბსოლუტურ უმრავლესობას ახლა გაოცებულს გაეცინა) სოხუმი ჯერ კიდევ მაშინ, როდესაც საქართველოს არც ევროკავშირში და არც ევროტურში არავინ ეპატიჟებოდა, ძალიან ევროპული ქალაქი იყო, ევროპისათვის დამახასიათებელი მომღიმარე და თბილი მოსახლეობით, პატარ ლამაზი ქუჩებითა და ღია კაფეებით. სოხუმის ე.წ. `სვეცკი~ – ნაღები საზოგადოების წევრები იყვნენ ქოქო და მიშა. ამ არაჩვეულებრივ ქალაქში მუდამ მოიძებნებოდა დროს ტარების მიზეზი, თითქოს საიდანღაც სულ ისმოდა გულწრფელი და ლაღი სიცილის ხმა... ძალიან ხშირად ქოქო და მიშა სრულიად შემთხვევით ერთმანეთს ე.წ. `სვეცკ~ ღონისძიებებზე ხვდებოდნენ. მიშა თავის ბიჭებთან ერთად ერთობოდა, ქოქო კი თავის გოგოებთან. თქვენ წარმოიდგინეთ, ვითომ აზიატი მიშა, თავის სუფრიდან ცოლის სუფრას შამპანურებს უგზავნიდა.
მიუხედავად იმისა, რომ რომანტიკა ნამდვილად აკლდა ქოქოს რომანტიულ და ნაზ ბუნებას, ის მიშას ერთგული და ღირსეული ცოლი იყო მთელი ცხოვრება. ცხოვრება არარომანტიული, მაგრამ ამავე დროს ძალიან საინტერესო ჰქონდა, ხშირად მოგზაურობდა საბჭოთა კავშირის ქვეყნებში, ხშირად სტუმრობდნენ მასაც პროფესორი მეუღლის პროფესორ მეგობრები, რომლებსაც მხოლოდ ქოქოსთვის დამახასიათებელი სითბოთი და სიგემრიელით უმასპინძლდებოდა. იცნობდა ძალიან საინტერესო და ღირსეულ ადამიანებს. ჰყავდა ბევრი კარგი მეგობარი. მახსოვს, როგორ აღვფრთოვანდი როდესაც გავიგე, რომ ქოქო ელენე ახვლედინაის სახლში მოწყობილ საღაამოებს ესწრებოდა თურმე თბილისში....
ქოქოს და მიშას მართლაც ძალიან ცოტა ჰქონდათ ერთი შეხედვით საერთო, მაგრამ ამავე დროს ყოველთვის ერთად იყვნენ. ერთად იყვნენ, მაშინაც, როდესაც სექტემბრისათვის უჩვეულოდ ცივ დღეებში სოხუმი სოხუმელებისგან ნელ–ნელა დაიცალა. კარგად მახსოვს ის დღეები, სექტემბრის წვიმიანი საათები. ასეთი ერთსულოვანი ქოქო და ბაბუ არასოდეს მინახავს. მედიცინის სხვადასხვა დარგში წლების მანძილზე ერთგულად მოღვაწეებს უბრალოდ ვერ წარმოედგინათ, რომ ვინმე მათ პატივსა და ღირსებას, მითუმეტეს სიცოცხლესა და ჯანმრთელობას შეეხებოდა. ეს ის წელია, როდესაც მთელი აფხაზეთი, მთელი თავისი მზიური სითბოთი ლტოლვილთა უწყვეტ ნაკადად იქცა აფხაზეთის სვანეთის გზაზე. ამ გზას ქოქო და ბაბუ არ გამოყოლიან, ისინი დაიკარგნენ, გაუჩინარდნენ....
დაახლოებით სამი თვე არაფერი ვიცოდით მათ შესახებ, ბაბუს ლურჯი ფერის ვოლგა არავის არსად დაუნახავს. . . სამი თვე, რომელიც ჩვენთვის სამ წელზე, ან სამ საუკუნეზე მეტ ხანს გაგრძელდა. ამ ამბავს კეთილი დასასრული აქვს, ქოქო და ბაბუ დეკემბრის ბოლოს თბილისში ჩამოვიდნენ. მზიანი სოხუმიდან ნაცრისფერ თბილისში...
რომანტიული ყოფა არც 90–იანი წლების საქართველოში ჰქონდათ, ალბათ იმაზე მეტს ჩხუბობდნენ და კამათობდნენ ვიდრე სოხუმში. მერე ბაბუ ავად გახდა. მახსოვს ის დღე, როდესაც ყველასთვის გასაკვირად, ქოქოს დაუძახა და უთხრა: შენ ისეთი რბილი და ემოციური ადამიანი ხარ, თუ კაცი მოინდომებს აუცილებლად დაგჩაგრავს, არასოდეს არავის მისცე უფლება, დაგიყვიროს, ამის უფლება მხოლოდ მე მქონდა....
ასეთი ისტორია აქვთ ჩემს ბაბუს და ქოქოს, ორ აბსოლუტურად განსხვავებულ, მაგრამ ამავე დროს არაჩვეულებრივ ადამიანს. საოცრად გაცვეთილი ისტერიული პათოსი `ჩვენ დავიბრუნებთ აფხაზეთს~ სხვადასხვა წლებში სხვადასხვა სიმძაფრით აქტიურდება და მერე ისევ კვდება. დღეს ამაზე ყველაზე ნაკლებს ლაპარაკობენ, ვიდრე ოდესმე. შეიძლება სწორედ ამიტომ მომინდა დამეწერა ქალაქზე, სადაც ქოქო და ბაბუ ცხოვრობდნენ და სადაც მე ვერასოდეს დავბრუნდები. . .

ბერმუდის სამკუთხედი

სკოლაში იმ წლებში ვსწავლობდი, როდესაც განათლების რეფორმა პერსპექტივაშიც კი არ იყო და შესაბამისად, „აი, ია“ - „აი, თითი“ ჩემი მეგობარი ბუკის დახმარების გარეშე შევისწავლე. სკოლაში ბევრი მეგობარი მყავდა და მიუხედავად იმისა, რომ მათ რიცხვს მანდატურები არ განეკუთვნებოდნენ, არც მე და არც ერთი ჩემი სკოლელი და კლასელი არ გამხდარა ძალადობის მსხვერპლი. ყველაზე საინტერესო კი ის არის, რომ სკოლაში კარგად, შეიძლება ითქვას ძალიან კარგად ვსწავლობდი, ქართულიდან დაწყებული, ქიმიით დამთავრებული (ქიმიაზე ცოტა გადავამეტე, მაგრამ ქიმიის მასწავლებელს ისე ვუყვარდი,რომ....), როგორც იტყვიან „круглая отличница“ ვიყავი (როგორც იტყოდნენ, საფუძვლიანი ვარაუდი არსებობს, რომ რუსულ ენას საქართველოში ლათინური ენის ბედის გაზიარებას უპირებენო). ეროვნული კომფორტი რომ არავის დავურღვიო ქართულ თარგმანს შემოგთავაზებთ, რომელიც სავარაუდოდ ასე უნდა ჟღერდეს: „მრგვალი ფრიადოსანი“.  განსაკუთრებით მიყვარდა რუსული ლიტერატურა და საქართველოს ისტორია. ხომ გესმით ჩემი, რაღაცას რომ კითხულობ და სწავლობ არა იმიტომ, რომ ხვალ გაკვეთილზე მოყვე, არამედ იმიტომ, რომ ძალიან გაინტერესებს და უბრალოდ ვერ წყდები. რუსული ლიტერატურის საყვარელი გმირები დღესაც კარგად მახსოვს, მაგრამ აი, საქართველოს ისტორიის ბევრი მნიშვნელოვანი პერიოდი, ეპიზოდი, თარიღი ისე ამომიფრინდა თავიდან, რომ გეგონება არც კი წამეკითხოს არასდროს. ვახო ამბობს, ეს იმის ბრალია, რომ სკოლის შემდეგ არ მქონია შეხება და ამის გამო ე.წ. პასიურ ცოდნაში გადავიდა, როგორც კი დაინტერესდები, ეგრევე ამოგიტივტივდებაო. თამარ მეფე, დემეტრე თავდადებული, მეფე ლუარსაბი, თურქ-სელჩუკები და გარისის ბრძოლა, წარმოიდგინეთ სცენა, როგორ ტივტივებენ ისინი ჩემი მეხსიერების ფსკერზე.

თემიდან ძალიან შორს რომ არ წავიდე, ბარემ გეტყვით რაზე ვწერ, მოკლედ იმის და მიუხედავად, რომ როგორც შევთანხმდით სკოლაშიც და შემდეგ უკვე უნივერსიტეტში, (ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში, ივანე ჯავახიშვილის სახელს მხოლოს ასო ბგერა „ივ“-თი რატომ მოიხსენიებენ ხომ არ იცით?!) „მრგვალი ფრიადოსანი“ ვიყავი, სკოლაში და უნივერსიტეტში ნასწავლი და გააზრებული ბევრი ისეთი ელემენტარული რამ აღარ მახსოვს, რომ ძალიან მიკვირს. გარდა ამისა, არის ბევრი სფერო, რომელშიც არც არასოდეს ვიცოდი ბევრი, არის ბევრი წიგნი, ე.წ. საკითხავად სავალდებულო ლიტერატურიდან, რომელიც არ წამიკითხავს, არის ბევრი თემა, რომელზეც მხოლოდ მოკრძალებულად თუ შემიძლია ორიოდე სიტყვის თქმა. მოკლედ, ალბათ ვიღაცის თვალშიც მე არასაკმარისი ინტექლექტით თუ ცოდნით გამოვირჩევი, ისევე როგორც ის სხვები ჩემს თვალში რომ არიან, უფრო ზუსტად, რომ უნდა იყვნენ „დაუნები“.  სწორედ აქედან უნდა დამეწყო, დიახ, იმ „დაუნებიდან“, პეტრე მელიქიშვილი დიზაინერი რომ ჰგონიათ, შოთა რუსთაველი საქართველოს მეფე და ობსერვატორია კონსერვატორიის ნაწილი. გულახდილად რომ გითხრათ, მე სულაც არ გამეხარდა, ყველა ამ შეკითხვაზე, გაგიკვირდებათ და სწორი პასუხი ვიცოდი. ნუთუ ეს რამეს განსაზღვრავს, განსაზღვრავს, ჩემს ადამიანობას, პატიოსნებას, წესიერებას, თუნდაც ინტელექტის დონეს?. როგორი იქნებოდა ჩემი პასუხები ვინმეს ფიზიკიდან ან ქიმიიდან ან მაკრო ეკონომიკიდან რომ დაესვა ათი უმარტივესი კითხვა? არ მინდა იმის თქმა, რომ ეს კარგია, თუ ვინმეს შოთა რუსთაველი საქართველოს მეფე ჰგონია (დამსახურება კი შოთა რუსთავლეს ნამდვილად ბევრ მეფეზე თუ არა ბევრ პრეზიდენტზე ნამდვილად მეტი აქვს საქართველოს წინაშე) და იაპონია-საქართველოს ომზეც შეუძლია ორიოდეს სიტყვის თქმა, არა ეს კარგი, ნამდვილად არ არის, ეს ცუდია (თანამედროვე ტერმინოლოგიას თუ დავესესხები - ერთმნიშვნელოვნად და ცალსახად ცუდია). ეს არის ერის ინტელექტუალურ-გონებრივი დეგრადაცია, იმ ერის უკანასკნელი ოცი წელი სოციალური სიდუხჭირისა და პოლიტიკური ტერორის წინააღმდეგ რომ ვერაფერს გახდა (თუმცა, ბევრიც არაფერი უცდია, ალბათ ისევ ინტელექტუალური დეგრადაციის გამო). თავს დატეხილი ყველა უბედურება,  სოციალურ პრობლემას რომ არ დავაბრალო, გავაგრძელებ.

მე არ ვეკუთვნი საზოგადოების იმ ნაწილს, რომელიც სხვადასხვა ობიექტური თუ სუბიექტური პრინციპებისა და მოსაზრებების გამო არ უყურებს ტელევიზორს. მე ტელევიზორის აქტიური მაყურებელი ვარ, მაინტერესებს, რა ხდება, მაინტერესებს, როგორ ხდება და მაინტერესებს მომხდარი რა ფორმით მოაქვთ ჩემამდე.  სწორედ ამიტომ, ძალიან კარგად ვიცი, როგორ გამოიყურება დღევანდელი ქართული ტელევიზია (და ისიც ვიცი, რამხელა გავლენის მოხდენა შეუძლია ტელევიზიას საზოგადოების ფართო წრეებზე, საქართველოს უახლესი ისტორია, ე.წ. ვარდების რევოლუცია ამის საუკეთესო მაგალითია) და სწორედ ამიტომ ვწერ დღეს ამ თემაზე.  სტატიის თემა ის ე.წ. „სპეციალური რეპორტაჟია“, რომელიც ზემოხსენებულ „დაუნებს“ ეძღვნება, უფრო ზუსტად კი დაუნებს ამხელს. მე მაქვს შეკითხვა: რას ეძღვნება ქართული ტელეარხების გადაცემების 99 პროცენტი? მაინტერესებს, ვინ აპიარებს ბიჭოლას (ძალიან კარგად მახსოვს, ერთ-ერთ არხზე  დღის მთავარი საინფორმაციო გამოშვების კულტურის ბლოკში გასული ნახევარსაათიანი რეპორტაჟი. ამ ადამიანის შესახებ არც არავინ იცოდა და ვერც ვერასოდეს გაიგებდა, რომ არა ჟურნალისტების ძალისხმევა, მისი სექსუალური ორიენტაცია, იმიჯი, საყვარლად გადმოგდებული სექსუალური ღიპი იმდენჯერ მოხვდა ქართული ტელეარხების ჟურნალისტების ობიეტივში და შესაბამისად, ჩემს ტელევიზორში, რომ დიახ, ნამდვილად, მეც ძალიან კარგად ვიცი ვინ არის ბიჭოლა, ისიც ვიცი, რომ ლილოს ბაზრობაზე ნაყიდი იაფიანი ქსოვილებით ქმნის შედევრებს და შემდეგ კატასტროფულ ფასად ყიდის ქართული ბომონდის კორიფეებზე, ვიცი და საიდან ვიცი??? მე ტელევიზორს ვუყურებ), ვინ გვთავაზობს ოცწუთიან რეპორტაჟებს იმის შესახებ, თუ როგორ სვამს ფორთოხლის ფრეშს ნინა წკრიალაშვილი და რამდენ ევროდ ყიდულობს ნინო ჩხეიძე შანელის ჩანთას პარიზში. მესმის, რომ შეიძლება ეს თემებიც ვინმეს აინტერესებს, არაფერი მაქვს არც ამ პიროვნებების საწინააღმდეგო, მაგრამ რა დოზით?! თქვენ თუ არ იცით მე გეტყვით, ერთი და იგივე სახეები, ყველა გადაცემაში, უკლებლივ ყველა არხზე და ათასჯერ დასმული ერთი და იგივე შეკითხვები თმის ფერზე, სილიკონის ძუძუებზე, ლეოპარდის ელასტიკებზე, გატეხილ და გამთელებულ გულებზე, ფულიან საყვარლებზე, ბერმუდის სამკუთხედზე....საინტერესო იქნებოდა შეკითხვა ბერმუდის სამკუთხედზე, მაგრამ ის არავის არასოდეს დაუსვამს, არაკომერციულია და შესაბამისად კარგად შეფუთულს, სარფიანად რომ ვერ გაყიდი, ალბათ ამის გამო. არც ერთ ქართულ არხზე არც ერთი შემეცნებითი გადაცემა არ გადის (ან შეიძლება იმდენად არარეიტინგულ დროს გადის და ისე ჩუმად, რომ არ ვიცი მათ შესახებ), სამაგიეროდ დღის პირველი ნახევარი უხვად არის დატვირთული იაფფასიანი უინტელექტო სერიალებით. შემეცნებითი გადაცემის როლს, გარკვეულ წილად, თავის თავზე საინფორმაციო გადაცემები იღებენ (მართალია თავისებურად, მაგრამ მაინც). ისინი მოგვითხრობენ, ქართულ, ამერიკულ და ევროპულ სინამდვილეზე, იშვიათად, მაგრამ ბოლო დროს ხშირად საუბრობენ აზიაზეც. საინტერესო აქაც ინფორმაციის მოწოდების ფორმა და დოზაა. მაგალითად, ბოლო სამი დღე ამერიკელი ბიზნესმენი ბატონი დონალდ ტრამპი იმდენჯერ მომესალმა ტელეეკრანიდან და მის შეხვედრას ჩვენი ქვეყნის პრეზიდენტთან ისეთი დიდი მნიშვნელობა მიანიჭეს,  ფაქტიურად  დავიჯერე, რომ ის ამერიკის პრეზიდენტი თუ არა საგარეო საქმეტა მინისტრი მაინც არის.

და ისევ ვუბრუნდები და ამჯერად ვასრულებ თემას.

დილიდან ჩემი მეგობრების უმრავლესობა ერთი და იგივე ვიდეოს  „აშეარებს“ და თან ინდივიდუალურ კომენტარსაც ურთავს: „სირცხვილია?!“, „კოშმარია!“ და ასე შემდეგ. გასაგებია, რომ სირცხვილია, მაგრამ დაფიქრდით ჩვენი საუკუნე ინფორმაციული ოკეანეა, რომელშიც სულ უფრო და უფრო რთული ხდება ცნება „განათლებული ადამიანი“-ს განსაზღვრა. დაფიქრდით, სანამ `

„დაუნებს“ დაცინებთ დაცინვა ყველაზე დაბალი და იუნტელექტო საქციელია. ნაკითხი და მცოდნე ადამიანი, ის ვინც არც ინტელექტის დეფიციტს განიცდის და მუდმივად ახლის ძიებასა და შეცნობაშია, არასოდეს ჩავარდება თვითკმაყოპილებაში სხვისი უმეცრებისა და გაუნათლებლობის შემხედვარე. იმ ზემოხსნებული რეპორტაჟის გასვლით, საზოგადოების გარკვეულმა წრემ, ჟურნალისტების ჩათვლით, თვითდამკვიდრების კომპლექსი და კიდევ სხვა ათასი დაიკმაყოფილა. როგორც სატელევიზიო პიარის კიდევ ერთი პირმშო ე.წ. „კოხორა“ იტყოდა: ეს არის ჩემი კომენტარი ტელეკომპანია  „იმედი“-ს არხზე 2011 წლის 12 ივლისს გასულ `სპეციალურ რეპორტაჟზე~.